Klik hier voor het PDF-bestand, mét afbeeldingen, geschreven door Pierre van Calis
Ingezonden stuk door Pierre van Calis:
In het Eindhovens Dagblad van 27 maart 2021 stond een uitgebreid artikel over een monument op de KNVB-Campus in Zeist voor in de Tweede Wereldoorlog omgekomen voetballers. Daarbij stonden ook enkele naamgenoten van omgekomen leden van voetbalclub Neerkandia. Naar aanleiding daarvan heb ik on-langs het monument bezocht. Het monument is niet vrij toeganke-lijk; het is slechts te bezoeken na afspraak met de KNVB.
Op veel plaatsen in Nederland staan monumenten of andere ge-denktekens om ons blijvend te herinneren aan de mensen die ten gevolge van oorlogsgeweld in de Tweede Wereldoorlog zijn omge-komen. Zo staat er ook in een van de gebouwen op de KNVB-Campus in Zeist een monument met daarop meer dan 2200 namen van voetballers die tijdens die Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Het monument werd bij gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de KNVB opgericht om die omgekomen voetballers te gedenken. Het is op 10 december 1949 onthuld. Helaas moet worden geconstateerd dat het monument met de namen van de omgekomen spelers nauwelijks -nog- bekend is bij de Nederlandse voetbalclubs en evenmin bij de bevolking. Ook de KNVB geeft weinig bekendheid aan het monument.
Het oorlogsmonument was een geschenk van alle toen bij de voetbalbond aangesloten verenigingen, bij gelegenheid van het KNVB-jubileum. De lijst van de tijdens de oorlog omgekomen voetballers is ontstaan uit een verzoek van de voetbalbond aan alle toen aangesloten Nederlandse voet-balclubs om de namen door te geven van de leden van de clubs, die direct of indirect ten gevolge van de oorlog waren omgekomen. De lijst met de namen en daarbij de vermelding van de desbetreffende clubs is opge-nomen in het destijds populaire sporttijdschrift Sportkroniek van 7 februari 1949. Daar staan ook de namen van leden van Neerlandia (=Neerkandia) op; voetbalclub Meijel staat er niet op. Mede naar aanleiding van deze publicatie bleek dat deze lijst niet volledig was, omdat lang niet alle voetbalclubs hadden gereageerd op het verzoek, en ook wel omdat niet alle voetbalclubs waren benaderd, om de soms eenvoudige reden dat ze geen lid waren van de algemene voetbalbond, zoals bijvoorbeeld katho-lieke of joodse clubs. Op 27 juni 1949 heeft de Sportkroniek een tweede gecorrigeerde en aangevulde lijst gepubliceerd. Daarop staan ook de namen van de omgekomen leden van voetbalclub Meijel (zie nevenstaand fragment). De namen op deze tweede lijst zijn ook de namen die op het monument staan vermeld. De namen van de clubs staan er niet bij vermeld. Uit een nader onderzoek sinds enkele jaren is gebleken dat de lijst van de omgekomen voetballers nog lang niet volledig is; het is zeer wel denkbaar dat het aantal van ruim 2200 met zeker honderden namen moet worden aangevuld. Of er een aanvulling zal komen op of bij het monument is niet bekend.
Het monument bestaat uit in totaal 20 metalen panelen met de namen van de omgekomen voetballers. Deze panelen kunnen worden ingeklapt en vormen dan als het ware 5 deuren.
Op het monument staan overeenkomstig de lijst in de publicatie van 27 juni 1949 de namen van A.J. v. Heugten, G.J. v.d. Kraan, H. v.d. Kraan, J. Philipsen, L.H. Trienekens en H. Trinus. Deze vermelding geeft aan dat deze personen actieve leden/voetballers waren van voetbalclub Meijel, en door of ten gevolge van oorlogsgeweld of oorlogsmateriaal zijn omgekomen, en om die reden dus zijn doorgegeven aan de KNVB toen van die kant ten behoeve van de voorgenomen oprichting van een monument werd gevraagd naar opgave van omgekomen voetballers. Voor enige verdere toelichting over deze omgekomen personen maak ik gebruik van de gegevens, die over deze personen staan beschreven in het door Heemkundevereniging Medelo in april 2015 uitgegeven boekje “Meijel 1940-1945 Slachtoffers en Oorlogskinderen”.
Toon (Antonius Jacobus) van Heugten was lid van de Meijelse O.D. (Orde Dienst), en later van de B.N.B.S. (= Bundeling Neder-landse Binnenlandse Strijdkrachten). Een van zijn taken was het opsporen van plekken waar mijnen lagen en het controleren van deze gevaarlijke plekken. Bij een dergelijke controle van de mijnenvelden door de Simonshoekse bossen is Toon daar samen met zijn makker Bèr Rooijakkers op een landmijn getrapt. Het gebeurde op 21 februari 1945. Toon was nog maar 24 jaar oud; hij kwam uit een gezin van 15 kinderen. Het ongeluk gebeurde ook op de dag dat een andere omgekomen makker Jan Philipsen (zie hierna) werd begraven; Toon was daar naar toe geweest. Toon heeft vanwege zijn activiteiten voor het Nederlandse leger een militair graf gekregen op het Meijelse kerkhof.
Gerard (Gerardus) van de Kraan (foto rechts) en zijn broer Henk (Hen-drikus - foto links) waren evenals hun vader boer en ze woonden nog thuis op de boerderij van hun ouders op de Hof. In oktober 1944 vonden er in Meijel zware beschietingen plaats door het Duitse, Amerikaanse en Engelse leger. Op 27 oktober vond een Duitse tegenaanval plaats en was de boerderij omsingeld door de Duitsers en lag de buurtschap de Hof midden in het schootsveld van de beide legers. Er viel een granaatregen op neer, en op zeker moment vatte de boerderij van de familie van de Kraan vlam, waarschijnlijk ten gevolge van een Engelse granaatinslag. Beide broers zaten op dat moment samen met nog een plaatsgenoot op de hooizolder, waar ze een schuilplaats hadden ge-zocht. De broers konden geen kant op en stierven ter plaatse een wisse dood. Gerard was 21 jaar oud; zijn broer Henk was 26 jaar oud.
Jan (Johannes) Philipsen, geboren 7 december 1925. Jan was altijd samen met zijn een jaar oudere broer Toon en ze wilden allebei landbouwer worden. Zij groeiden op in oorlogstijd. Broer Toon zag, net als vele anderen, het gevaar van mijnen die overal rondom de kern van Meijel lagen, niet. Gewoon de deksel losdraaien en het kruit eruit schudden en het gevaar was volgens hen over. Maar op een keer ging het mis; Toon en Jan waren met schop en riek op weg om het zand en het loof van de bietenkuil te halen en veevoer mee te nemen naar huis. Ze kwamen uit bij een mijn met een andere sluiting, mogelijk een andere bajonetsluiting. Ze dachten de klus te klaren, maar het ging mis: de mijn ontplofte en beiden kwamen om; dat was op 19 februari 1945. Jan was nog maar 19 jaar oud; zijn broer Toon was 20 jaar oud. Jan was een geboren sportman, met name een voetballer bij de voetbalclub van Meijel.
Harrie (Lodewijk Henricus) Trienekens. Hij woon-de aan het kanaal de Noordervaart op de grens van Ospel en Meijel, en was een van de 10 kinderen in het gezin van zijn ouders. Tijdens de oorlog waren huis en schuur van zijn ouderlijk huis vernield en afgebrand en moest dus worden opgebouwd. Op 18 februari 1946, dus al een hele tijd na de oorlog, ging Harrie samen met zijn broer Bert langs de weg aan het kanaal populieren rooien om daarmee een nieuw dak op de schuur van de boerderij te maken. Tijdens deze werkzaamheden trapte Harrie per ongeluk op een mijn. Hij stierf omdat hij een stukje ijzer van de Duitse sprietjesmijn in zijn hart kreeg. Broer Bert raakte een oog kwijt en werd gewond aan zijn hand. Harrie was nog maar 19 jaar oud toen hij ten gevolge van de landmijn verongelukte.
Harrie (Henricus) Trines (op het monument staat abusievelijk Trinus) is van schrik op een landmijn gevallen toen hij bij de familie Heussen in de Vieruitersten op het dak van een kippenhok bezig was met pannen verwijderen. Men haalde vaak de pannen van de kippenhokken om daarmee de gaten in de daken van de woon-huizen te dichten. Harrie was om de overal liggende landmijnen te ontwijken met Kasper Heussen heel voorzichtig over een smal paadje naar het kippenhok gelopen, en terwijl hij op het dak klom, stapte Kasper op een mijn, met een verbrijzeld been tot gevolg. Harrie viel van de schrik op een andere landmijn en stierf ter plekke. Het gebeurde op 7 februari 1945, niet zo lang na de bevrijding van Meijel op 17 november 1944. Harrie was nog maar 17 jaar oud.
Enkele maanden eerder was Harrie al een keer aan de Duitsers ontsnapt. Die hadden hem aanvankelijk samen met andere Meijelse mannen opgepakt bij ’t Kloster. Terwijl zij werden afgevoerd naar Helden had Harrie onderweg de lange pijpen van zijn broek afgeknipt om daarmee wat jonger te lijken. Mannen onder de 16 jaar hoefden namelijk niet mee van de Duitsers. Het plannetje slaagde en Harrie kwam terug naar Meijel. Op 7 februari 1945 ging het echter helemaal mis.
Dat de KNVB weinig bekendheid geeft aan het destijds specifiek opgerichte monument en bijgevolg weinig bekendheid aan het feit dat er veel plaatselijke voetballers ten gevolge van het oorlogsgeweld zijn omgekomen, is een jammerlijke constatering. Het is mij niet bekend of er op plaatselijk niveau wel nog aandacht wordt besteed aan deze feiten. Wellicht kan de publicatie in het Eindhovens Dagblad zowel bij de KNVB als bij de plaatselijke voetbalclubs aanleiding zijn om de omgekomen spelers in herinnering te brengen. Ook zij hebben met hun spel en hun enthousiasme plaatselijke betekenis gehad. Misschien is 10 december
2024, zijnde 75 jaar na de oprichtingsdatum van het monument, wel een uitgelezen tijdstip. En misschien is in het geval van RKMSV Meijel het 100-jarig bestaan in dit jaar 2021 ook wel een bijzondere gelegenheid om de omgekomen leden te eren.
Veldhoven, juni 2021
Pierre van Calis
